Największy kompleks obozowy z okresu drugiej wojny światowej, położony na terenie dzisiejszego Zabrza, znajdował się w Mikulczycach. Składało się na niego kilka komand roboczych, z których każde miało własną nazwę. Nazwa złożona była z numeru, poprzedzonego literą odpowiadającą narodowości przetrzymywanych jeńców. W zależności od narodowości nazwa zawierała na ten przykład literę "R" dla jeńców rosyjskich, bądź "E" dla jeńców narodowości brytyjskiej. Mikulczyckie obozy, a właściwie komanda robocze (niem. Arbeitskommando) były filiami niemieckiego obozu Stalag VIII-B (Stalag 344 Lamsdorf).
Pierwsi jeńcy trafili do Mikulczyc w 1939 roku, zaraz po rozpoczęciu działań wojennych. Byli to polscy żołnierze z Armii Kraków wzięci do niewoli podczas kampanii wrześniowej. Przetrzymywano ich w baraku, który wchodził w skład infrastruktury obozu z okresu I wojny światowej. Fakt, że Mikulczyce w dużej mierze były zamieszkałe przez żywioł polski, w pewnym stopniu mógł wpłynąć na to, iż jeńcy polscy począwszy od 1940 roku, byli stopniowo zwalniani z niewoli, a ich miejsce zaczęli zajmować jeńcy z frontu zachodniego. Więźniowie byli wykorzystywani do pracy w mikulczyckiej kopalni Abwehr.
W kwietniu 1941 roku przystąpiono do budowy dużych komand roboczych po obydwu stronach dzisiejszej ul. Kopalnianej. Dla przykładu, na jeden obóz przeznaczonych dla brytyjczyków, składało się pięć baraków mieszkalnych mogących pomieścić od kilkudziesięciu do kilkuset jeńców każdy oraz zabudowania gospodarcze: kuchnia, jadalnia, magazyny, latryny. Z kolei obóz dla Rosjan tworzyły cztery baraki mieszkalne po 100 miejsc każdy oraz barak wielofunkcyjny. W Mikulczycach znajdował się również obóz przeznaczony dla kobiet, mieszczący się bezpośrednio na terenie kopalni. W 1944 roku Niemcy przystąpili do budowy obozu dla jeńców rosyjskich, składającego się z trzech równolegle położonych baraków mieszkalnych (z czego jeden w połowie zajmowała łaźnia i ubikacja) oraz baraku wielofunkcyjnego. Baraki mieszkalne miały wymiary 39,9 na 8,14 metra, a barak gospodarczy 26,55 na 8,14 m. Więźniowie tego komanda pracowali przede wszystkim w kopalni Castellengo (Rokitnica), która podobnie jak mikulczycki zakład należała do Gwarectwa Castellengo Abwehr - inicjatora budowy wszystkich tutejszych komand roboczych.
Pierwsi jeńcy trafili do Mikulczyc w 1939 roku, zaraz po rozpoczęciu działań wojennych. Byli to polscy żołnierze z Armii Kraków wzięci do niewoli podczas kampanii wrześniowej. Przetrzymywano ich w baraku, który wchodził w skład infrastruktury obozu z okresu I wojny światowej. Fakt, że Mikulczyce w dużej mierze były zamieszkałe przez żywioł polski, w pewnym stopniu mógł wpłynąć na to, iż jeńcy polscy począwszy od 1940 roku, byli stopniowo zwalniani z niewoli, a ich miejsce zaczęli zajmować jeńcy z frontu zachodniego. Więźniowie byli wykorzystywani do pracy w mikulczyckiej kopalni Abwehr.
 |
| Plany obozowe z 1943 r. / Fot. historia-zabrza.pl |
W kwietniu 1941 roku przystąpiono do budowy dużych komand roboczych po obydwu stronach dzisiejszej ul. Kopalnianej. Dla przykładu, na jeden obóz przeznaczonych dla brytyjczyków, składało się pięć baraków mieszkalnych mogących pomieścić od kilkudziesięciu do kilkuset jeńców każdy oraz zabudowania gospodarcze: kuchnia, jadalnia, magazyny, latryny. Z kolei obóz dla Rosjan tworzyły cztery baraki mieszkalne po 100 miejsc każdy oraz barak wielofunkcyjny. W Mikulczycach znajdował się również obóz przeznaczony dla kobiet, mieszczący się bezpośrednio na terenie kopalni. W 1944 roku Niemcy przystąpili do budowy obozu dla jeńców rosyjskich, składającego się z trzech równolegle położonych baraków mieszkalnych (z czego jeden w połowie zajmowała łaźnia i ubikacja) oraz baraku wielofunkcyjnego. Baraki mieszkalne miały wymiary 39,9 na 8,14 metra, a barak gospodarczy 26,55 na 8,14 m. Więźniowie tego komanda pracowali przede wszystkim w kopalni Castellengo (Rokitnica), która podobnie jak mikulczycki zakład należała do Gwarectwa Castellengo Abwehr - inicjatora budowy wszystkich tutejszych komand roboczych.
 |
| Krańce ul. Kopalnianej, przy których funkcjonowały komanda robocze |
Wśród funkcjonujących w Mikulczycach komand roboczych wymienia się Arbeitskommando E51, R107, R107B, czy R973. Przy czym watro zaznaczyć, że komanda przez cały okres funkcjonowania były licznie przebudowywane, co mogło wpłynąć na zmiany w numeracji poszczególnych komand. W 1945 r. mikulczycki kompleks obozowy przeszedł pod sowiecką administrację, a następnie pod polską. W tym czasie przebywali w nim jeńcy niemieccy. W latach 1949-1959 obozowa infrastruktura służyła do przetrzymywania represjonowanych żołnierzy-górników, którzy byli wykorzystywani do przymusowej pracy w kopalni, z powodu braku wykwalifikowanej załogi - deportowanej w głąb ZSRR. Ślady po obozowej infrastrukturze istnieją w Mikulczycach do dziś.
______________________________________________________
Obozy Jenieckie w Mikulczycach, Damian Halmer [w] albumie NM
Obozy Wysiedleńcze w Zabrzu, Zbigniew Gołasz
www.nowinyzabrzanskie.pl
www.historia-zabrza.pl
Obozy Wysiedleńcze w Zabrzu, Zbigniew Gołasz
www.nowinyzabrzanskie.pl
www.historia-zabrza.pl
