wtorek, 12 kwietnia 2016

Śląskie lauby

Laube można określić jako drewnianą dobudówkę, stawianą przed wejściem do domostwa. Tego typu konstrukcje, największą popularnością cieszyły się od końca XIX wieku aż do II wojny światowej; po tym okresie lauby ulegały zanikowi na rzecz murowanych czy betonowych ganków. 

lauba, ganek
Lewy oraz prawy górny róg: ul. Leśna, lewy dolny róg: ul. Kościuszki, prawy dolny: ul. Poniatowskiego

Drewniane lauby wykonywano w prostej technice szkieletowej, składającej się z kilku krawędziaków o przekrojach w kształcie kwadratów lub prostokątów, posiadających najczęściej wymiary 7 x 7 cm, 8 x 8 cm, 9 x 9 oraz różnie opracowanych oszalowaniach z listew i desek.

Podstawową  konstrukcję tworzyły słupy wsparte na podwalinie lub wpuszczone w podmurówkę. Słupy te stężano ryglami tworzącymi poręcz bariery oraz oczepami, na których spoczywały krokwie daszku. W większości spotkanych laub oczep w elewacji frontowej spoczywał bezpośrednio na słupach. Oczepy w elewacjach bocznych od przodu opierały się na oczepie frontowym, a od tyłu zazwyczaj na słupach, niekiedy jednak  wpuszczano je w ściany budynku. Końcówki oczepów najczęściej wykończano mało skomplikowanym profilem.


Płatew kalenicowa  oparta była od frontu jednym końcem na słupku umieszczonym na osi oczepu frontowego, a drugim końcem na słupku oczepu tylnego, bądź też najzwyczajniej wpuszczono ją w ścianę. Na płatwi i oczepach rozpięte było od 2 do 6 par krokwi, do których przybijano łaty pod dachówkę lub deski pod papę.
 
Lauby najczęściej pokrywano dwuspadowym daszkiem z dość dużymi okapami o niewielkim nachyleniu, tworząc niewielki szczyt wykończony mniej lub bardziej dekoracyjnie. 



Przy daszkach dwuspadowych, obramienia trójkątnego szczytu, tworzone były przez dwie krokwie podparte słupkiem na osi trójkąta.  Wysunięte ozdobnie, profilowane końce krokwi podtrzymywały okapy boczne, a końce płatwi - okap szczytowy. Daszki najczęściej pokrywano dachówką, papą bądź sporadycznie blachą. W większości  laub, wszystkie elementy konstrukcyjne wykonywano za pomocą połączeń ciesielskich, bez użycia złączy żelaznych.

lauba, familok

Mimo upływu lat w Mikulczycach wciąż można wypatrzeć wysłużone drewniane lauby

______________________________
dziedzictwowsiopolskiej.pl