Biogram: Stanisław Ogórek

Śmierć Stanisława Ogórka, jednego z najaktywniejszych działaczy polonijnych w Mikulczycach, odbiła się wielkim echem w okolicy. Pogrzeb zgromadził przeszło 3 000 ludzi, w tym wojska koalicyjne działające przy Plebiscycie Górnośląskim. Ostatnie honory zmarłemu oddała kompania powstańców, były wystrzały z moździerzy i chóralne śpiewy. Pogrzeb odbył się 23 stycznia 1921 r. Pochówku dokonano na jednym z mikulczyckich cmentarzy. 

12 listopada 1913 r. w parafii św. Wawrzyńca doszło do ślubu Stanisława Ogórka z Magdaleną Kowolik.

Stanisław Ogórek był urodzonym w 1889 roku w Biskupicach, a zamieszkałym w Mikulczycach, górnikiem kopalni Ludwigsglück. Kopalni należącej do biskupickiego koncernu Borsiga. Większość załogi zakładu, podobnie jak leżącej niecałe 3 kilometry dalej mikulczyckiej Abwehrgrube, stanowili mieszkańcy Mikulczyc. W 1912 roku w obydwu zakładach za sprawą Teodora Baksika powołano filie Związku Górników Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, którego centrala mieściła się w Katowicach. Na czele związku stał Józef Rymer. Zjednoczenie, powiązane z polskimi kołami narodowymi, było największą organizacją zawodową górników w regionie, odpowiedzialną za liczne protesty w latach 1913 -1922. Stanisław Ogórek był czynnym członkiem Zjednoczenia, cieszącym się dużym zaufaniem załogi.

W 1913 roku za sprawą Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, w regionie doszło do strajku generalnego. Protestujący żądali skrócenia czasu pracy do 8 godzin, 15 % podwyżki płac oraz 14-dniowego, płatnego urlopu. W momencie kulminacyjnym, w strajku uczestniczyło ponad 70 tyś. górników. Zarobki oraz warunki pracy i życia na Górnym Śląsku były wówczas o wiele gorsze niż w innych przemysłowych regionach Rzeszy, za to - a właściwie dlatego, spośród 10 najbogatszych Niemców aż 7 było górnośląskimi magnatami przemysłowymi.

Jak relacjonuje ówczesny członek Zjednoczenia Zawodowego z Mikulczyc; "Przez urządzanie wieców podczas owego strajku (...) szeregi nasze się znacznie powiększyły. Przed strajkiem liczyła nasza filia 300 członków, zaś po strajku 3000 (...) lecz niejeden z naszych pionierów odpokutował za to ciężko (...) gdyż pracodawcy wyżenili przeszło 300 ludzi na bruk z pracy." Z powodu represji wymierzonych w uczestników strajku wielu mikulczyckich górników zdecydowało się na emigrację. Niemniej Stanisław Ogórek, będąc nieugiętym, pozostał w miejscowości. Niniejszy strajk był największym protestem robotniczym na Górnym Śląsku przed I wojną światową. W tym okresie, nie licząc Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, w Mikulczycach istniało kilka innych organizacji propolskich, jak wspomina Augustyn Wolnica; "Rozbudzenie się ducha polskiego i w ogóle uświadomienia narodowego w Mikulczycach datuje się od roku 1898. W roku tym założono (...) związek robotników pod opieką św. Barbary. Związek (...) dla uświadomienia polsko-narodowego wielce się przysłużył, gdyż ćwiczono tam polskie pieśni i odgrywano sztuki polskie (...) Drugim szermierzem polskości w tym samym czasie był Karol Białas, który był prezesem Związku Wzajemnej Pomocy. W 1911 r. założono (...) Towarzystwo Śpiewu "Gwiazda", gdzie nieomal wszyscy członkowie związku św. Barbary przystąpili do tych towarzystw, gdyż stały one na czystym polsko-narodowym gruncie. Rozwój tych placówek był ogromnie utrudniony, gdyż władze niemieckie na każdym kroku karami groziły, lokalu na zebrania nie chciał nam żaden oberżysta wynająć, gromadzono się więc w mieszkaniach prywatnych."

Jeńcy wojenni wykorzystywani do pracy w mikulczyckiej kopalni, ~ 1918 r.

Okres I wojny światowej, toczącej się w latach 1914 -1918, to masowy odpływ robotników na front oraz kolejne strajki i protesty w górnictwie. O ile w 1917 r. doszło na Górnym Śląsku do 66 strajków, o charakterze lokalnym, to już w 1918 r. miały miejsce 134 strajki ze 121 tyś. strajkujących, a w roku 1919 było to już 350 wystąpień z 452 tyś. uczestników. W tym czasie, do pracy w kopalniach, wykorzystywano na dużą skalę jeńców wojennych. W wyniku wojny Niemcy poniosły klęskę, co spowodowało jeszcze większą destabilizację w regionie. Oliwy do ognia dolały echa rewolucji bolszewickiej oraz odzyskanie przez Polskę niepodległości. W latach 1919-1920 na Górnym Śląsku doszło do dwóch powstań śląskich, wymierzonych przeciwko niemieckiemu aparatowi państwowemu. Główną polską siłą zbrojną w powstaniach była Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska. Organizatorem mikulczyckich oddziałów POW, uformowanych w lutym 1919 roku, był nie kto inny, jak członek Zjednoczenia Zawodowego Polskiego, Stanisław Ogórek. Z jego inicjatywy, w tym samym 1919 roku, utworzono w Mikulczycach gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego Sokół. TG Sokół było polską organizacją sportową funkcjonującą pod zaborami, propagującą sport, gimnastykę i zdrowy styl życia, przy jednoczesnym krzewieniu oświaty i ducha polskiego. W 1920 r. również z inicjatywy Ogórka, z  gniazda sokolego wyodrębnij się klub sportowy Piast Mikulczyce. Niniejszy klub był pierwszą, polską drużyną piłkarską w Mikulczycach. Dzisiejsi działacze Sparty Zabrze, uważają Piasta za bezpośredniego protoplastę obecnego klubu. 

Stanisław Ogórek z racji swoich długoletnich działań w Zjednoczeniu Zawodowym Polskim, członkostwa w Tow. śpiewu Gwiazda, zorganizowaniu lokalnych struktur POW, bezpośredniemu uczestnictwu w powstaniach, zorganizowaniu TW Sokół oraz położeniu podwalin pod drużynę piłkarską, uważany był za jednego z największych działaczy narodowych w Mikulczycach. W okresie poprzedzającym Plebiscyt Górnośląski wstąpił do policji plebiscytowej APO, w której służył w stopniu wachmistrza. 16 stycznia 1921 r. pełniąc obowiązki służbowe na terenie Brzezinek koło Mysłowic, zginął od postrzałów podczas napadu rabunkowego. Śmierć Ogórka odbiła się dużym echem nie tylko w Mikulczycach, ale również w prasie Górnośląskiej. Dzień po tragedii ukazała się pierwsza relacja prasowa, oparta na zeznaniach świadków; "Do mieszkania masarza Kasińskiego w Brzezince wtargnęło w niedzielę po południu około 20 bandytów. Obstawiwszy wszystkie wejścia, zrujnowali całe mieszkanie przez rzucenie granatów ręcznych, a Kasińskiego zastrzelili. Gdy na ratunek przybyła policja plebiscytowa i ludzie cywilni, bandyci przyjęli ich strzałami, od których jeden z urzędników policyjnych, nazwiskiem Ogórek, padł zabity, zaś kilka osób cywilnych, pomiędzy niemi kobieta, matka sześciorga dzieci odnieśli tak ciężkie postrzały, że być może życiem przypłacą." W wyniku napadu śmierć poniosło ogółem 6 osób. Bandyci zrabowali blisko 20 tysięcy marek. Władza za wskazanie sprawców wyznaczyła 15 tysięcy marek nagrody, co w znacznym stopniu przyspieszyło dochodzenie. W niecały tydzień po napadzie w katowickim areszcie znajdowało się 11 podejrzanych. Pogrzeb Stanisława Ogórka odbył się 23 stycznia 1921 r. w Mikulczycach. "Pogrzeb zgromadził przeszło 3000 osób i władze koalicyjne. Podczas spuszczania zwłok do grobu orkiestra zagrała Jeszcze Polska nie zginęła, a za miejscowością oddano trzy strzały z moździerzy, zaś honorowa kompania powstańców pod dowództwem Wincentego Gawlika oddała zmarłemu ostatnie honory." Stanisław Ogórek zginął w wieku 32 lat, pozostawiając po sobie owdowiałą żonę oraz trójkę dzieci. Pochówku zmarłego dokonano na cmentarzu, który w latach 60 został zlikwidowany. Z tego względu, aby godnie upamiętnić pamięć o Ogórku, w 1991 roku zabrzański magistrat uczynił go patronem jednej z mikulczyckich ulic.

_________________________________________________________________

Zarys wydarzeń przytoczony z artykułów Dariusza Zalega, autora książki Śląsk Zbuntowany
Wspomnienia Agustyna Wolnicy [w] Z dawnych dziejów Mikulczyc 
Śląska Biblioteka Cyfrowa (www.sbc.org.pl)