Najstarszą z epok prehistorycznych, a zarazem najdłużej trwającą jest epoka kamienia, umownie podzielona na trzy odrębne fazy: starszą (paleolit), środkową (mezolit) oraz późną (neolit). Sam paleolit dzieli się z kolei na dolny, środkowy, górny i późny - zwany również schyłkowym.
Pierwsze ślady świadczące o obecności człowieka na terenach dzisiejszego Zabrza, skądinąd odnalezione w Mikulczycach, pochodzą z paleolitu schyłkowego, datowanego na okres 16 000 lat przed naszą erą do 10 000 lat p.n.e. W tej epoce warunki klimatyczne przypominały te panujące obecnie na terenach okołobiegunowych, z czasowymi ociepleniami klimatu.
Ówcześni ludzie nie zakładali stałych osad, lecz prowadzili koczowniczy tryb życia. Tymczasowe obozowiska rozbijali zazwyczaj przy ciekach wodnych. Trudnili się głównie myślistwem. Posługiwali się przedmiotami wykonanymi z drewna, kości zwierzęcych oraz narzędziami wytworzonymi z kamienia. Pozostałości po tak zwanej pracowni krzemieniarskiej, w której wytwarzano prehistoryczne narzędzia, odkryto w latach '30 XX wieku, w Mikulczycach.
Pierwsze ślady świadczące o obecności człowieka na terenach dzisiejszego Zabrza, skądinąd odnalezione w Mikulczycach, pochodzą z paleolitu schyłkowego, datowanego na okres 16 000 lat przed naszą erą do 10 000 lat p.n.e. W tej epoce warunki klimatyczne przypominały te panujące obecnie na terenach okołobiegunowych, z czasowymi ociepleniami klimatu.
Ówcześni ludzie nie zakładali stałych osad, lecz prowadzili koczowniczy tryb życia. Tymczasowe obozowiska rozbijali zazwyczaj przy ciekach wodnych. Trudnili się głównie myślistwem. Posługiwali się przedmiotami wykonanymi z drewna, kości zwierzęcych oraz narzędziami wytworzonymi z kamienia. Pozostałości po tak zwanej pracowni krzemieniarskiej, w której wytwarzano prehistoryczne narzędzia, odkryto w latach '30 XX wieku, w Mikulczycach.
 |
| Wizualizacja obozowiska mezolitycznego nad Potokiem Mikulczyckim / rys. Ryszard Zdaniewicz |
W latach '30 XX w. niemieccy badacze w dolinie Potoku Mikulczyckiego odnaleźli prehistoryczne, drobne narzędzia z kamienia oraz natrafili na średniowieczne grodzisko stożkowe. Podczas powojennych badań przeprowadzonych na mikulczyckim stanowisku archeologicznym odkryto około tysiąca przeróżnych narzędzi i półproduktów wykonanych z krzemienia oraz okolicznego rogowca, co dowodzi istnienia w tym miejscu wyspecjalizowanej pracowni krzemieniarskiej.
W 1971 roku na obszarze średniowiecznego grodziska, oprócz artefaktów z epoki, pozyskano również dużą ilość materiału krzemiennego pochodzącego ze schyłkowego paleolitu. Odnalezione artefakty sklasyfikowano jako pozostałość po pracowni krzemieniarskiej, przypisanej tak zwanej kulturze świderskiej. Oprócz kilkudziesięciu wyrobów z paleolitu odnaleziono nieliczne wyroby mezolityczne. Mezolit datowany jest na 9 700 lat p. n. e. do 5 300 lat p.n.e. W tej fazie epoki kamienia, miały miejsce gwałtowne zmian klimatyczne, spowodowane ustąpieniem lodowca i stopniowo postępującym ociepleniem klimatu. Sprzyjające warunki klimatyczne spowodowały znaczące zmiany w życiu człowieka.
Powszechna dostępność pożywienia zapewniła ludziom możliwość spokojniejszej egzystencji, wspartej stabilniejszym osadnictwem. Obozowiska zakładano, podobnie jak w paleolicie, wzdłuż cieków wodnych. W tych czasach człowiek zajmowali się zbieractwem, myślistwem oraz rybołówstwem, doskonale eksplorując środowisko leśne i wodne. Prehistoryczny Potok Mikulczycki miał o wiele bardziej wartki nurt i szersze koryto od dzisiejszego, uregulowanego cieku wodnego, nierzadko wysychającego w upalne dni.
W tak zwanej pradolinie Mikulczyckiego Potoku po dziś dzień znajdują się ukryte w ziemi prehistoryczne relikty z dawno minionych dziejów ludzkości. Oprócz wyżej wspomnianych odkryć archeologicznych warto wspomnieć jeszcze o wyjątkowym znalezisku z przełomu 1 w. p. n. e. i 1 wieku naszej ery - to prehistoryczne ciałopalne cmentarzysko, w którym natrafiono na pięć glinianych popielnic zawierających znaczne ilości spalonych kości, zmieszanych z resztkami stosu. Znalezisko jest dość trudne do jednoznacznego sklasyfikowania, jednakże popielnice prawdopodobnie można łączyć z tak zwaną kulturą przeworską.
 |
| Rekonstrukcja szałasu mezolitycznego |
 |
| Odkryte w 2018 r. prehistoryczne zabytki |
W tak zwanej pradolinie Mikulczyckiego Potoku po dziś dzień znajdują się ukryte w ziemi prehistoryczne relikty z dawno minionych dziejów ludzkości. Oprócz wyżej wspomnianych odkryć archeologicznych warto wspomnieć jeszcze o wyjątkowym znalezisku z przełomu 1 w. p. n. e. i 1 wieku naszej ery - to prehistoryczne ciałopalne cmentarzysko, w którym natrafiono na pięć glinianych popielnic zawierających znaczne ilości spalonych kości, zmieszanych z resztkami stosu. Znalezisko jest dość trudne do jednoznacznego sklasyfikowania, jednakże popielnice prawdopodobnie można łączyć z tak zwaną kulturą przeworską.
__________________________________________________________
Przeszłość powiatu gliwickiego. Vademecum archeologiczne, 2014
Informator Archeologiczny: badania 1972, tom 6
www.archeozr.wordpress.com
www.nowinyzabrzanskie.pl
