Jeńcy wojenni w Mikulczycach (1915-1918)

W okresie I wojny światowej, z powodu przedłużających się walk na froncie, przy jednoczesnym zapotrzebowaniu na zwiększenie produkcji zbrojeniowej, władze niemieckie zdecydowały się na wykorzystanie taniej siły roboczej, przy większych zakładach przemysłowych. Z tego względu od 1915 r. do 1918 r. w Mikulczycach funkcjonował obóz pracy. Przebywało w nim 400 jeńców, w większości narodowości rosyjskiej i rumuńskiej, przymusowo zatrudnionych w kopalni. 

Obóz dla jeńców znajdował się na północ od dzisiejszej ulicy Kopalnianej, po wschodniej stronie obecnej ul. Poległych Górników. Składały się na niego dwa podłużne budynki o wymiarach 76 na 17 metrów, połączone przybudówką 17 na 17 m. Całość konstrukcji przypominała dużą literę "H". Na kopalnianych planach z epoki obiekt pierwotnie figurował jako Schlafhaus, czyli dom noclegowy przeznaczony dla pracowników przybyłych z odleglejszych stron. Zaadoptowanie go na potrzeby obozowe z pewnością ograniczało się do postawienia budek wartowniczych oraz ogrodzenia z drutem kolczastym. Podobnie było w samym Zabrzu, gdzie jeńców wojennych przetrzymywano w budynku starej inspekcji górniczej przy dzisiejszej ulicy Karola Miarki oraz w dużym budynku stojącym do dziś przy ul. Curie-Skłodowskiej 1.


W 1916 roku zapadła decyzja o budowie w Mikulczycach dodatkowego baraku przeznaczonego dla jeńców, położonego na północ od istniejących zabudowań. Obiekt miał być przeznaczony dla dodatkowych 250 jeńców, co może dowodzić, że liczba przetrzymywanych jeńców miała wzrosnąć do 650 osób. Barak zbudowano z drewna na murowanej podbudówce. Jego wymiary wynosiły 58 na 14 metrów. Co ciekawe na mapie z lat '30 obiekt ten jest niewidoczny. 

Nieistniejący Schlafhaus pełniący w latach 1915 - 1918 funkcję obozu jenieckiego / ul. Poległych Górników

Średnia płaca jeńców wynosiła 2,5 marki za dzień. Jednakże wynagrodzenie było przesyłane do Urzędu Wojskowego w depozycie. Dopiero z chwilą zwolnienia jeńca gotówka mogła zostać wypłacona. Liczba wypadków wśród osadzonych przewyższała dwukrotnie liczbę katastrof wykwalifikowanych pracowników cywilnych. W samym tylko 1915 roku, w mikulczyckiej kopalni uległo wypadkom 98 nieszczęśników. Nie wiadomo gdzie grzebano ciała ofiar śmiertelnych. Znane są natomiast dane osobowe kilkunastu z nich ...

Jeńcy wojenni w Mikulczycach

•  Enne Dimitri, ojciec Florea, lat 30, urodzony - Breasta, Dolju; narodowość rumuńska, zmarł 21.01.1917
• Karpow Aftin, ojciec Daniel, lat 25, urodzony - Bersnewka, Orlow; narodowość rosyjska, zmarł 02.05.1916
• Boiascho Nikolai, ojciec Nikolai, lat 26, urodzony - Waideenii, Wulscha; narodowość rumuńska, zmarł 19.03.1917
• Buzinow Andrej, lat 35, urodzony - Belaglinka, Stawropol; narodowość rosyjska, zmarł 04.07.1917
• Enake George, ojciec George, lat 30, urodzony - Buschteni, Prachova; narodowość rumuńska, zmarł 28.03.1917 
• Gawan Angel, ojciec Wasil, lat 27, urodzony - Daubleni, Romanatzi; narodowość rumuńska, zmarł 25.01.2917
• Hoffmann Stefan, ojciec Henrich, lat 28, urodzony - Optowsk, Kalisch; narodowość rosyjska, zmarł 19.10.1918  
• Janowitsch Iwan, ojciec Edyuard, lat 35, urodzony - Dominium Bolsch, Kowno; narodowość rosyjska, zmarł 24.07.1918 

• Jaworski Anton, ojciec Franz, lat 38, urodzony Warschau; narodowość rosyjska, zmarł 23.09.1918
• Jelecki Grigori, ojciec Wasili, lat 24, urodzony Nowo Jegoriowka, Tomsk; narodowość rosyjska, zmarł 30.10.1918
• Jursin Alexander, ojciec Apolos, lat 28, urodzony - Tozma, Wologda; narodowość rosyjska, zmarł 06.11.1918
• Limarenko Josef, ojciec Michael, lat 27, urodzony - Boguslavo, Kiev; narodowość rosyjska, zmarł 22.07.1918
• Makuschin Michael, lat 27, urodzony - Omsk, Akmolinsk; narodowość rosyjska, zmarł 21.10.1917
• Nagat Ignati, ojciec Walenty, lat 32, urodzony - Neporant; narodowość rosyjska, zmarł 09.11.1915
• Pawlow Forb, ojciec Feodor, lat 39, urodzony - Pawłowo, Tomsk; narodowość rosyjska, zmarł 28.03.1917
• Peslak Bronislaus, ojciec Stanislaus, lat 24, urodzony - Bazki, Siedlce; narodowość rosyjska, zmarł 07.08.1918
• Rudy Josef, ojciec Michael, lat 38, urodzony - Sadwora, Grodno; narodowość rosyjska, zmarł 21.07.1918
• Stokin Jon, ojciec Matea, lat 28, urodzony - Balta, Gorsch; narodowość rumuńska, 21.03.1917 

Zastanawiające są polsko brzmiące nazwiska, jak i polskie miasta wśród miejsc urodzenia. Bardzo prawdopodobne, że wielu jeńców uznanych przez Niemców za osoby narodowości rosyjskiej, najzwyczajniej było Polakami z zaboru rosyjskiego. Infrastruktura obozu z okresu I Wojny Światowej nie dotrwała do naszych czasów. Już na mapach z lat 50 nie ma po niej śladu. Obecnie na terenie, gdzie mieścił się stary Schlafhaus, znajdują się nieużytki, prowizoryczne boisko do piłki nożnej oraz świetlica pobliskich ogródków działkowych.

______________________________
Głównie: Kroniki Miasta Zabrze, nr 7