Najstarsza zapis dotyczący Parafii Św. Wawrzyńca pochodzi z 1326 roku. W sporządzonym wówczas dokumencie -sprawozdaniu z poboru świętopietrza- został wymieniony tutejszy pleban, niejaki Mikołaj z Mikulczyc. Skoro w Mikulczycach był pleban, to musiała istnieć parafia, a co za tym idzie i kościół. Niemniej dokładna data powstania pierwszej świątyni nie została dotychczas sprecyzowana. Można przypuszczać, że pierwszy kościół powstał na przełomie XIII/XIV wieku. Zlokalizowany był na starym wzgórzu, które w czasach przedchrześcijańskich, miało jakoby służyć tutejszej ludności do oddawania czci pogańskim bóstwom. Pierwsza mikulczycka świątynia uległa zniszczeniu pod koniec XVI wieku. Jej miejsca zastąpiła nowa, również drewniana. Nowy kościółek wzniesiono w 1530 roku. Jako budulca użyto drewna modrzewiowego. Wyjątek stanowiła wieża wykonana z sosny. Całość pokryto gontem. Budowla miała niewielkie rozmiary. Nawa kościoła wynosiła około 10 na 11 metrów, a prezbiterium 8 na 10m.
 |
| Wizualizacja starego kościoła na współczesnej fotografii |
W drugiej połowie XVI wieku w europie rozpoczęła się reformacja, będąca przyczyną wielu wojen religijnych. W okresie wojny trzydziestoletniej mikulczycki kościół przeszedł w ręce protestantów.
Po wszystkich religijnych, wojennych i społecznych wstrząsach, kościół powrócił w ręce katolików. Pomimo znaczącej ekspansji luteranizmu, mikulczyckie stosunki wyznaniowe nie uległy większym zachwianiom. Świadczą o tym dane z końca XIX wieku, wedle których protestanci w Mikulczycach stanowili niecałe 1,5 % wszystkich mieszkańców.
 |
| Kościół Św. Wawrzyńca po przeniesieniu do Bytomia |
Z biegiem czasu niewielki kościół nie był w stanie pomieścić wszystkich parafian. W ten czas podjęto decyzję o budowie nowej świątyni. W 1892 roku rozpoczęto budowę dużego, murowanego kościoła w stylu neogotyckim. Plan architektoniczny stworzył bytomski radca prawny Jakisch, a budowy podjął się Johanness Langer z zabrzańskiego przedsiębiorstwa budowlanego Silbera. Budowa trwała cztery lata. Uroczystej konsekracji dokonano w 1896 roku.
Siłą rzeczy stary drewniany kościół został zamknięty. W 1901 roku zapadła decyzja o przeniesieniu zabytku do parku miejskiego w Bytomiu. W latach '60 XXw. dokonano generalnego remontu. Odnowioną świątynie odkupiło od miasta Muzeum Górnośląskie. W następnych latach budowla służyła celom ekspozycyjnym. Niestety w roku 1982 kościółek całkowicie spłoną, najprawdopodobniej przez podpalenie.
 |
| Neogotycki kościół św. Wawrzyńca |
Na przestrzeni ostatnich stu lat neogotycki kościół przechodził liczne naprawy i renowacje. Warto wspomnieć o remoncie spowodowanym przez tornado w roku 1928. W konsekwencji nawałnicy odłamana została wieża kościelna, która zniszczyła sporą część dachu. Liczne tąpnięcia i szkody górnicze również nie oszczędzały kościoła. Świątynia przeszła szereg prac remontowych i konserwatorskich, dzięki czemu posłuży parafianom jeszcze przez szereg długich lat.
_______________________________________
Z Dawnych dziejów... Rudolf Kostorz
Nasze Zabrze Samorządowe, nr 220
wawrzyniec-mikulczyce.pl
